Gewassen telen in grond. We zijn niet anders gewend. Maar klimaatverandering, extremer weer en steeds strengere eisen aan emissie, kwaliteit van grondwater en gewasbeschermingsmiddelen hebben Jan Botman aangezet tot het zoeken naar andere oplossingen: teelt op water.
Jan Botman: “Vanaf 2007 ben ik in dit onderwerp gedoken, letterlijk en figuurlijk. Ik kan inmiddels boeken vol schrijven over teelt op water en de mogelijkheden die het biedt, maar in het kort komt het op het volgende neer: gewassen reiken met hun wortels niet in de grond, maar in water dat is verrijkt met voedingsstoffen. Dat scheelt onder meer in onkruid, het risico op grondgebonden ziektes én het product is zandvrij. Omdat je minder grond nodig hebt is het rendement hoog. En je kunt jaarrond telen met bijvoorbeeld driehonderd kropen sla per vierkante meter (dat is een factor 20 vergeleken met teelt in grond). Door goed watermanagement is de kwaliteit optimaal en de opbrengst constant. Bovendien ben je aantrekkelijker als werkgever – mensen werken niet graag meer op het land.”
De gewassen groeien in een drijverbak van kunststof, waardoor het systeem honderd procent voedselveilig is. Jan: “de Botman drijverbak laat temperatuur door en het heeft geen isolerende werking. In tegenstelling tot wat sommigen denken, biedt dit kenmerk juist grote voordelen. Het water waar de bak op drijft fungeert als een soort vloerverwarming – of juist als koeling. Hiermee creëren we een subklimaat op gewasniveau, zonder dat de complete ruimte wordt verwarmd of gekoeld. Hartstikke duurzaam dus, ook omdat het een gesloten systeem is. Er wordt niet constant water aan- of afgevoerd: we houden het bestáande water van topkwaliteit.”
“De drijverbak is één, maar vitaal water: dáár gaat het om”, aldus Jan. “Het is een samenspel van alle factoren. Er mag niets aan het toeval worden overgelaten. Het is aangetoond dat goede beluchting en stroming van de voedingsoplossing van essentieel belang zijn voor de opnamen van nutriënten door het gewas.” Om zijn waterkennis te vergroten bezocht Jan onder andere verschillende waterzuiveringsbedrijven. “Ik wilde met eigen ogen zien wat daar precies gebeurt. Er komt vuil water binnen en er gaat schoon water uit. Ook daar wordt gebruik gemaakt van bacteriën die zuiverend werken. Op basis van dat gegeven heb ik een vertaalslag gemaakt naar teelt op water. Uiteindelijk kwam ik tot een compleet nieuw systeem, de FlowAerator.” Met de FlowAerator wordt in het hele bassin goede stroming gecreëerd. Het voorziet de plantenwortels van zuurstof en maakt het water vitaal. “Met de FlowAerator kunnen we enorme volumes water verplaatsen en beluchten, zónder inzet van conventionele pomptechnieken Door de continuïteit van het proces komen er geen stressperioden voor. Daardoor groeit er een gezonde, sterke plant.”
Jan Botman - Hydroponics
Het concept is tot in de kleinste details doorontwikkeld, getest en verder verfijnd: alles is klaar voor gebruik. Inmiddels werkt een aantal bedrijven met de teeltmethode. Sla is daarbij het eerste gewas dat nu op grote, commerciële schaal wordt geteeld. Vanuit het buitenland kijken bedrijven met belangstelling mee naar de voortgang en de resultaten. “Soms vergeten mensen nog weleens dat het water in feite het belangrijkste deel van het systeem vormt. Alles komt aan op gedegen watermanagement. Dat moeten we zichtbaar maken. We werken aan demo’s zodat we op locatie kunnen zien wat het systeem inhoudt. Daarnaast gaan we verder met het telen van snijbloemen op water. Al met al is het een kwestie van een lange adem – dat is inherent aan onconventioneel denken en doen. Maar nu steeds meer mensen zien wat daadwerkelijke resultaten zijn komen we verder. Daar gaan we voor. Uiteindelijk is water de bron van alle leven. Dat is altijd zo geweest en zo zal het ook in de toekomst zijn.”
Jan Botman werkt, samen met zijn zoon Jasper, in het EFRO Evergreen-project met onderzoekers van Vertify en met studenten in het Living Lab van het Clusius College. In deze samenwerking zit een waardevolle wederkerigheid: de locaties bieden een aantal faciliteiten en de inbreng van kennis komt van twee kanten, net als het delen en vergroten van het netwerk. Met partners B4 Agro en Koninklijke Vezet is de implementatie van slateelt op water gerealiseerd.
Ter afsluiting van het project is een deel van de ervaringen en verhalen gebundeld in een magazine. Wilt u een exemplaar van het magazine ontvangen? Vul hier het formulier in.
Bron: Greenport NHN
Niet alleen in omvang, maar juist ook op het vlak van maatschappelijke impact. Of het nu gaat om financiering, huisvesting of gewoon een klankbord om je ideeën aan te spiegelen.
