En zonder klanten is er geen interesse van investeerders voor het produceren van brandstofcellen, het aanleggen van tankstations en het ombouwen van leidingnetwerken.
Zie daar de uitdaging van Jan Willem Langeraar van waterstofleverancier HYGRO. Want hoe trek je de productie van waterstof dan vlot? Door gewoon te beginnen, is het antwoord. ,,We moeten de mindset veranderen van gebruikers, overheden, exploitanten van tankstations en windturbines. De techniek voor auto’s en vrachtwagens die op waterstof rijden bestaat al en werkt, maar goede infrastructuur en businessmodellen ontbreken. De klanten dus ook. Die impasse willen wij doorbreken.’’
Het idee is om met elektriciteit van windmolens (eerst op land, later op zee) via elektrolyse water om te zetten in waterstof. Bij offshore wind zal de duurzaam geproduceerde waterstof via een hogedruk composietleiding aan land worden gebracht en ingezet als groene transportbrandstof. Om dit concept te testen bouwt een consortium onder leiding van HYGRO in de Wieringermeer op het windturbinetestveld van onderzoekinstituut ECN de eerste waterstofwindmolen ter wereld. Hij moet in 2020 draaien. De bedoeling is dat hij de schone brandstof gaat leveren voor vijf waterstoftankstations en 100 vrachtwagens. In de turbine van de molen worden twee technieken gecombineerd. De geproduceerde elektriciteit wordt direct gebruikt voor elektrolyse, de techniek die water scheidt in waterstof en zuurstof. De duurzaam geproduceerde waterstof wordt gebruikt in zogenaamde brandstofcel-elektrische vrachtwagens, die de waterstof gebruiken als energiebron in plaats van een batterij. ,,Het enige restproduct is waterdamp en warmte. De directe uitstoot is dus vrij van schadelijke emissies. Waterstof als brandstof is op termijn ook nog eens goedkoper en efficiënter dan elektriciteit, mits we kunnen opschalen. Het kan zelfs worden gebruikt als vervanging van gas in woningen. Mijn overtuiging is dat met waterstof en het op deze manier inzetten van windturbines de energietransitie veel eenvoudiger wordt,’’ aldus Langeraar.
Schaalgrootte is nodig voor de doorbraak van de waterstoftechnologie, benadrukt Langeraar. ,,De brandstofcellen worden pas goedkoper als we grote aantallen seriematig kunnen produceren. We moeten over dat dode punt heen.’’ Om vraag te creëren moet dus eveneens aan de gebruikerskant worden doorgepakt. ,,Het een kan niet zonder het ander.’’ Gelukkig is daarvoor in 2018 een belangrijke stap gezet. Alkmaar krijgt als eerste plaats in Noord-Holland een waterstoftankstation bij het huidige NXT-tankstation van GP Groot op bedrijventerrein Boekelermeer. Dankzij een zogeheten DKTI-subsidie, een subsidieregeling voor bedrijven die zich bezighouden met duurzame transportoplossingen en vermindering van CO2-uitstoot, kan het project nu officieel van start.
De waterstofwindmolen is onderdeel van het Noord-Hollandse project Duwaal. Duwaal werkt aan de ontwikkeling van een groene waterstofeconomie in de regio Holland boven Amsterdam. Het is opgezet door een groep bedrijven, waaronder HYGRO en wordt ondersteund door New Energy Coalition en het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord. ,,We willen gezamenlijk en gelijktijdig de vraag en aanbod van waterstof organiseren,’’ legt Langeraar uit. ,,Juist in Noord-Holland is de kennis en infrastructuur aanwezig om het project tot een succes te maken, zoals de gasleidingen die bij Den Helder het land binnenkomen, de windparken op zee, de kennis die we in huis hebben met ECN, het testveld Wieringermeer en de vele toeleveranciers. Ik ben er ook van overtuigd dat er met de composietbedrijven en incubators als Investa fantastische synergie mogelijk is. Hier zitten we goed.’’
Langeraar krijgt op meerdere fronten ondersteuning van het Ontwikkelingsbedrijf. ,,De samenwerking is goed. Dankzij hen zij we geland in Noord-Holland en in contact gekomen met alle belangrijke regionale partijen, zoals de Port of Den Helder, Marine, ECN, alle gemeenten in de regio, GP Groot en andere interessante ondernemingen. Ze hebben ons geïntroduceerd bij IDEA, waar we nu ons kantoor hebben. Er zijn allerlei linken te maken.’’
Via het Ontwikkelingsbedrijf gaan soms onverwachte deuren open. ,,Zij hebben ons in contact gebracht met de datacenters in Agriport. Ook voor hen kan onze techniek interessant zijn. Daar staan nu voor de levering van noodstroom grote dieselaggregaten. Diesel is duur en zorgt voor veel emissie. Brandstofcellen kunnen hier een interessante toepassing zijn, zeker als we ze seriematig en dus goedkoper kunnen produceren. Er lijkt belangstelling te zijn en het is technisch haalbaar. Maar tussen wens en werkelijkheid zit een grote overheidsregulatie en een onrendabele top die weggenomen moet worden.’’
Er zijn dus nog veel hordes te nemen. Toch is Langeraar optimistisch. ,,Het zou me niets verbazen als alle vrachtwagens over tien jaar op waterstof rijden. Wereldwijd zijn er proeven om waterstoftechnologieën te stimuleren. In Amerika rijden al tienduizenden vorkheftrucks bij Wallmart en Amazon op waterstof. In Azië bouwen Toyota en Hyundai grote fabrieken voor de productie van brandstofcellen. In Zwitserland zet Hyundai in vier jaar tijd 1.600 waterstofvrachtwagens op de weg. Waarom zou het hier dan niet lukken?’’
Niet alleen in omvang, maar juist ook op het vlak van maatschappelijke impact. Of het nu gaat om financiering, huisvesting of gewoon een klankbord om je ideeën aan te spiegelen.
