“Inderdaad, samen met wegenbeheer zijn dat onze kerntaken”, zo vertelt Klaas Jan Hart, clusterhoofd Beheer Waterketen Noord van HHNK. “Maar daarnaast werken wij op grote schaal mee aan de verduurzaming van ons werkgebied. Wij streven ernaar om in 2025 onze diensten uiteindelijk geheel C02-neutraal te kunnen leveren. Dit kunnen wij niet zonder de hulp van ondernemers.”
HHNK is met ruim 800 waterwerkers een van de grootste werkgevers van Noord-Holland. In heel Noord-Holland boven het Noordzeekanaal, inclusief Texel zijn zij in beweging. Altijd in samenwerking met andere partijen als Rijkswaterstaat, Provincie Noord-Holland, gemeenten en het drinkwaterbedrijf. Daarnaast wordt gepraat met ondernemers, bewoners, sportvissers, natuurbeheerders, noem maar op. Een organisatie die probeert rekening te houden met diverse belangen, maar uiteindelijk het grootste algemene belang altijd laat prevaleren: de veiligheid.
Het is niet verwonderlijk dat de bedrijfsvoering van HHNK wordt gespiegeld aan het nieuwe klimaatverdrag van Parijs, dat ingaat in 2020. “Wij weten als geen ander wat klimaatveranderingen doen met onze wereld. Bij alles wat we doen kijken we naar de gevolgen voor het milieu”, zegt Klaas Jan. Die daarna uitlegt dat om een bijdrage te leveren aan circulaire economie de rioolzuiveringsinstallaties energie- en grondstoffenfabrieken moeten worden. En dat de waterschappen zoveel mogelijk herbruikbare stoffen uit het afvalwater willen halen. “Alles wat naast schoon water overblijft, zetten we zoveel mogelijk om in energie.”
Klaas Jan de Hart, clusterhoofd Beheer Waterketen Noord
“Op zes zuiveringen hebben wij bijvoorbeeld vergistingsinstallaties staan. Daarmee vergisten wij slib. Het gas dat vrijkomt zetten wij om in elektriciteit en een ander deel wordt in het aardgasnet gepompt. Een aantal van onze auto’s rijdt op dit gas. In Beverwijk is een slibdrooginstallatie gebouwd, die sinds 1995 het zuiveringsslib droogt tot granulaat. De slibdrooginstallatie is eigenlijk een elektriciteitscentrale en met de restwarmte die vrijkomt drogen wij in slib. Het restproduct granulaat gaat naar HVC in Alkmaar, die het in hun bio-energiecentrale verbrandt en omzet in elektriciteit.”
Dit is slechts een van de vele voorbeelden van hoe HHNK samen met andere partijen afval steeds weer omzet in bruikbare producten. Een ander voorbeeld is de zuiveringsinstallatie in Zuidoostbeemster. In plaats van de installatie, die aan zijn maximumcapaciteit zat, uit te breiden, ontwikkelde een particulier bedrijf een fijnzeefinstallatie. “Een typisch voorbeeld van hoe wij niet zonder de markt kunnen”, zo vertelt Klaas Jan. “De fijnzeef is speciaal voor ons gemaakt. Hierdoor kunnen we de vezels van toiletpapier nu wel opvangen. De cellulose die we nu uit het water filteren, zet een ander bedrijf weer om in polymelkzuur. Daarvan wordt biologisch plastic gemaakt.”
Dat HHNK niet alleen binnen de landsgrenzen denkt, wordt duidelijk als Klaas Jan vertelt over fosfaat terugwinning. “In de wereld is een groot tekort aan fosfaat. Een belangrijke bouwstof die alle levende wezens nodig hebben, vooral planten. Het fosfaat wordt gewonnen uit mijnen die bijna uitgeput zijn. Wij hebben in Nederland door het mestoverschot geen fosfaattekort. Maar in andere landen is dat heel anders. Uit de urine van ons afvalwater halen wij fosfaat door het chemisch te binden tot struviet. Dat wordt verwerkt in kunstmest voor de landbouw. Dat eindproduct wordt onder andere verkocht aan Canada.”
Het is dan ook evident dat HHNK continu bezig is om de CO2-uitstoot terug te dringen. Dat blijkt ook uit een investering van 35 miljoen euro, waardoor het waterschap de aanschaf mogelijk maakt van 75.000 zonnepanelen. Die krijgen een plek op zowel gebouwen van het waterschap en bij de rioolwaterzuiveringen. “In 2017 komt er een weide met zonnepanelen bij de zuivering in het Geestmerambacht ter grootte van een hectare”, aldus Klaas Jan.
De komende jaren ligt een grote uitdaging op het eiland Texel, dat HHNK samen met de gemeente Texel, Texel Energie en netbeheerder Liander energieneutraal wil maken. Klaas Jan: “Op Texel gaan we samen met deze partners een zonneweide ontwikkelen voor 8200 zonnepanelen. De energieopbrengst gebruikt HHNK voor de eigen zuiveringen en gemalen en een deel gaat naar de gemeente Texel. Het innovatieve van dit project is dat we de energievraag en het aanbod met behulp van een zogenoemd model ‘predictive controle’ op elkaar gaan afstemmen. Dit houdt in dat we op basis van een computermodel van het watersysteem gevoed door weersverwachtingen, getijden en energieprijzen de energieproductie en het energiegebruik gaan uitrekenen en op elkaar afstemmen.
Het Texelse project is een pilot van LOGIC (Low carbon Off Grid Communities). Een samenwerking van eilanden rond de Noordzee om gezamenlijk duurzame energievraagstukken op te lossen. De pilotprojecten kunnen de LOGIC partners dankzij een miljoenensteun van Europa uitvoeren. Klaas-Jan legt uit dat in totaal negen partners uit diverse Noordwest-Europese landen in drie pilots samenwerken aan de ontwikkeling, de demonstratie en de implementatie van een duurzame energiemix. “Van deze negen partners komen er vier uit Noord Holland. Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord (NHN) treedt op als penvoerder.”
Dat is het mooie van onze organisatie. We kunnen ondernemers en andere partijen de ruimte geven om met ons samen producten en modificaties te ontwikkelen. Niet voor niets heeft het waterschap een innovatieloket geopend. Bij dit loket kunnen ondernemers met een goed idee zich ongevraagd melden. Ons klimaat verandert: de zeespiegel stijgt, het regent vaker, de bodem daalt en we krijgen vaker te maken met wateroverlast. We willen niet aan symptoombestrijding doen, maar in oplossingen denken. Minder CO2-uitstoot betekent minder wateroverlast. Dat kunnen wij niet alleen. De markt en HHNK: We hebben elkaar nodig!”
Tekst: Tekstgenoten
Fotografie: Peter van der Meer
Niet alleen in omvang, maar juist ook op het vlak van maatschappelijke impact. Of het nu gaat om financiering, huisvesting of gewoon een klankbord om je ideeën aan te spiegelen.
