Een belangrijk speerpunt voor Den Helder is de productie van blauwe waterstof. Wat dat is? ,,Blauwe waterstof wordt net als grijze waterstof gewonnen uit aardgas,’’ vertelt René Genee, projectleider van H2Gateway, een samenwerkingsverband van bedrijven en overheden die de waterstofambities van Den Helder werkelijkheid willen maken. ,,Het verschil met grijze waterstof is dat de CO2 die bij de productie vrijkomt, wordt afgevangen en opgeslagen in bijvoorbeeld lege aardgasvelden onder de zeebodem. De zo verkregen waterstof is dus klimaatneutraal.
Nu al is er een grote vraag naar waterstof. Het wordt in de chemische industrie veel gebruikt als grondstof en met de klimaatdoelen voor ogen kijken steeds meer industriële bedrijven naar de mogelijkheden om hun bedrijfsprocessen om te bouwen naar waterstof. Bijvoorbeeld voor processen die hoge temperaturen vereisen. Die bedrijven moeten dan wel de zekerheid hebben dat waterstof in grote hoeveelheden beschikbaar komt. H2Gateway kan daar een substantiële bijdrage aan leveren.’’
Om de blauwe waterstof te produceren moet in Den Helder rond 2027 een faciliteit komen voor de productie van ongeveer 0,2 megaton blauwe waterstof per jaar voor de industrie. ,,Daar komt het aardgas dat op zee wordt gewonnen aan land, om te worden behandeld en gesplitst in waterstof en CO2,’’ legt Genee uit. ,,De afgevangen CO2 wordt met schepen of via het bestaande leidingnetwerk teruggebracht naar de Noordzee en het waterstof gaat via het leidingnetwerk dat we nu nog gebruiken voor het transport van aardgas, naar grote afnemers in het land. We hebben berekend dat deze faciliteit de Nederlandse industriële CO2-uitstoot met 14 procent kan verminderen. Dat zou een enorme boost geven aan het halen van de klimaatdoelstellingen.’’
En er zit nog een belangrijk aspect aan de waterstofambities van Den Helder, rekent Genee voor. ,,Zeker 230 toeleveranciers en onderhoudsbedrijven in de Kop van Noord-Holland zijn nu nauw gelieerd aan de olie- en gasindustrie in Den Helder en die beschikken over veel kennis en kunde. Algemeen wordt aangenomen dat in de komende decennia de aardgaswinning op de Noordzee noodzakelijk blijft voor onze economie. Met de toevoeging van een waterstofcomponent krijgen infrastructuur en werkgelegenheid in en rond Den Helder extra perspectief.’’
Het proces om blauwe waterstof op korte termijn in Den Helder grootschalig te produceren tegen relatief lage kosten, vergt wel een paar belangrijke stappen. Zo moet CO2-opslag op zee mogelijk worden, vertelt Genee. ,,Grote bedrijven zijn al volop bezig om daar binnen enkele jaren mee te starten en de overheid werkt aan de noodzakelijke kaders op het gebied van ruimtelijke ordening, normering en veiligheid om het daadwerkelijk te kunnen laten plaatsvinden. Er is nog wel publiek debat over CO2-opslag, maar tegelijk is er ook steeds meer consensus dat CO2-opslag op zee noodzakelijk is om de aangescherpte klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen.’’
Verder zullen industriële partijen moeten gaan investeren in de te bouwen fabriek. ,,We zijn druk in gesprek met grote internationale partijen die interesse hebben in de bouw en exploitatie van een waterstoffabriek in Den Helder. Samen met hen kijken we of we vanuit Den Helder tegen marktaantrekkelijke prijzen CO2-vrij waterstof kunnen gaan leveren aan de industrie. De vraag naar dat soort waterstof is er in zeer grote mate, maar die gaat zich uiteraard pas vertalen in contracten als het waterstof tegen goede prijzen geleverd kan worden. Wij denken dat we vanuit Den Helder grote hoeveelheden waterstof kunnen gaan leveren aan industrie in het Noordzeekanaalgebied, Rotterdam, Geleen of zelfs in het Ruhrgebied, net zoals we dat al decennia vanuit Den Helder doen met aardgas.’’
Een ander belangrijk ingrediënt voor het proces ligt te rijpen: aansluiting op de waterstof backbone. De Gasunie in Groningen is bezig met de ontwikkeling van een landelijke waterstofbackbone, waarmee grote industriële gebieden in het hele land kunnen worden ontsloten. Het netwerk wordt eveneens aangesloten op de Europese backbone, vertelt Genee. ,,Bestaande aardgasleidingen worden geschikt gemaakt voor het transport van waterstof en waar nodig worden nieuwe leidingen aangelegd. De backbone is vanzelfsprekend een essentiële schakel voor H2Gateway, want als we de waterstof niet kunnen leveren, dan houdt het verhaal op. Er liggen nu al drie grote aardgasleidingen vanuit Den Helder naar de grote aardgas-slagader. De Gasunie studeert nu op wat er nodig is om ook het transport van waterstof naar de backbone mogelijk te maken.’’
Blauwe waterstof is een goede tussenstap in de energietransitie, vertelt Genee. ,,Hiermee kunnen we bedrijven helpen de komende jaren versneld over te stappen op een CO2-vrije grondstof. De beschikbaarheid van blauwe waterstof geeft ze immers de impuls om te investeren op de transitie naar waterstof. Dat betekent dat wanneer er over 10 tot 15 jaar in steeds grotere hoeveelheden groene waterstof beschikbaar komt, gemaakt uit hernieuwbare energie uit windparken op zee, ondernemers daar makkelijk op kunnen overschakelen. Overigens betekent dat niet dat de blauwe waterstof dan onmiddellijk verdwijnt. Volledig groen is het einddoel, maar het zal nog decennia duren voordat er voldoende capaciteit aan hernieuwbare energie beschikbaar is om aan de vraag te kunnen voldoen. Tot die tijd kunnen blauwe waterstoffabrieken zoals H2Gateway in Den Helder een grote bijdrage leveren aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Het blauwe waterstof baant als het ware het pad voor zijn groene broertje.’’
Niet alleen in omvang, maar juist ook op het vlak van maatschappelijke impact. Of het nu gaat om financiering, huisvesting of gewoon een klankbord om je ideeën aan te spiegelen.
