Lig je als ondernemer wel eens wakker van het idee dat je bedrijf stilvalt, doordat er geen elektriciteit meer is? Dat is niet onbegrijpelijk. Maar geen paniek. Ook al staan netbeheerders voor een historische vernieuwingsslag, de bestaande infrastructuur is stabiel en betrouwbaar. Maar als je bedrijf méér elektriciteit nodig heeft dan je nu geleverd krijgt, is de kans groot dat het huidige net je vraag niet aankan. Mario Verzijlberg en René Kroese, relatiemanagers Groot Zakelijk bij Liander, leggen uit hoe dat komt, wat Liander doet om het net uit te breiden en hoe congestiemanagement nieuwe stijl helpt om de drukte op het elektriciteitsnet te omzeilen.
Stroom genoeg. Conventionele stroom en groene stroom. Maar het net, waarmee we elektriciteit naar huishoudens en bedrijven brengen, biedt momenteel helaas niet genoeg ruimte om de extreem snelgroeiende vraag naar elektriciteit in de juiste banen te leiden. Op veel plekken in Nederland, met name ook in Noord-Holland, zit het netwerk van kabels en transformatoren aan zijn max. Met wachtlijsten als gevolg. Hierdoor kunnen ondernemers hun uitbreidings- of verduurzamingsplannen te vaak niet direct waarmaken.
Al enige tijd moeten we een toenemend aantal ondernemers teleurstellen. Het probleem zit zowel in het afnemen van meer elektriciteit als het terugleveren van zelf opgewekte elektriciteit. In gebieden waar de balans tussen vraag en aanbod kwetsbaar is, gaat het licht ‘op rood’ voor nieuwe aanvragen. Dit kan niet anders, want overbelasting op piekmomenten kan de elektriciteitsstromen verstoren. Dan zitten we alsnog met het nachtmerriescenario waarin bedrijfsprocessen stilvallen, omdat de toevoer van elektriciteit hapert of stokt.
Vergelijk het elektriciteitsnet maar eens met het Nederlandse wegennet. Dan zie je een duidelijke overeenkomst. Er zijn rustige momenten, waarop het verkeer doorstroomt, en er zijn piekmomenten, waarop het risico bestaat dat de boel vast komt te zitten. Congestie, zo noemen we dat dagelijkse fileleed. Dat fileleed willen we op het net ten koste van alles voorkomen, want de stabiliteit en betrouwbaarheid van ons net heeft altijd voorrang. Daarom leggen we veel nadruk op congestiemanagement.
Congestiemanagement is gericht op een zo eerlijk en efficiënt mogelijke verdeling van de beschikbare netruimte in probleemgebieden tussen onze klanten. Door bedrijven die hoge volumes elektriciteit afnemen en/of produceren een vergoeding te geven als ze het net minder belasten, kunnen we kleinere bedrijven beter bedienen en voorkomen we pieken. Nieuwe regelgeving, de zogeheten Netcode elektriciteit van de Autoriteit Consument & Markt, biedt hier betere handvatten voor. Hierdoor kunnen we doorschakelen naar congestiemanagement nieuwe stijl.
Kort gezegd komen de nieuwe spelregels erop neer dat we meer klanten rechtstreeks mogen aansluiten op het net. Bovendien kunnen we andere afspraken gaan maken. Momenteel kunnen we alleen dagbiedingen doen, maar met de nieuwe code kunnen we ook langetermijncontracten afsluiten. Voor ondernemers kan dat financieel aantrekkelijk uitpakken. Er ontstaat een win-winsituatie. Inmiddels zijn we in vier proefgebieden gestart met veldonderzoek naar congestiemanagement volgens de nieuwe Netcode. Ervaringen die we daarmee opdoen, gaan ons en onze klanten zeker helpen de drukte op het net te omzeilen.
Voor ondernemers die meer elektriciteit willen afnemen of juist willen terugleveren, en die te horen krijgen dat daar voorlopig geen ruimte voor is, is de situatie zeer frustrerend. Dat realiseren we ons terdege. Plannen komen stil te liggen of moeten aangepast worden. We weten hoe vervelend dat is en zetten alles op alles om het afremmen van groei en innovatie te voorkomen. In goed overleg kunnen we minimaal een tijdspad aangeven en vaak zelfs overbruggingsoplossingen aanbieden. En hoe eerder we weten wat je groei- en verduurzamingsplannen zijn en welke eisen dat stelt aan de elektriciteitslevering, des te beter we samen aan passende oplossingen kunnen werken. Intussen werken we als netbeheerder keihard door aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet voor een duurzame toekomst.
Die energietransitie, waar Nederland nu middenin zit, is een reusachtige opgave. Enerzijds leveren we als netbeheerder een actieve bijdrage aan de overgang op duurzame energie. Anderzijds ondervinden we er ook direct de invloed van. Want als gevolg van de transitie, oftewel de overgang van fossiele naar duurzame bronnen, zien we de vraag naar elektriciteit nu al met de snelheid van het licht stijgen. En de piek is nog lang niet in zicht. Denk alleen al aan de elektrificatie van het particuliere autobezit en de transportsector die een extra claim op het net gaat leggen. Ook de verduurzaming dendert door, waardoor we het net veel beter moeten inrichten op het terugleveren van elektriciteit uit verschillende bronnen. Kortom, er is ongelooflijk veel werk te verzetten en dat moeten we ook nog eens doen met een chronisch landelijk tekort aan technici. Het beste wat we op dit moment kunnen beloven is: dat werk wordt verzet!
In Noord-Holland Noord gaan we een tiental nieuwe transformatorstations bouwen en bestaande stations verzwaren. Om alle voorzieningen op elkaar aan te sluiten, leggen we ruim 1.500 km aan nieuwe kabels en realiseren we honderden lokale tussenstations. Verder leggen we 1.400 km aansluitkabels aan voor het terugleveren van energie. Hierbij passen we cable pooling toe. Dat is een techniek, waarbij we stroom uit wind en zon via één kabel kunnen transporteren. Dat is slim combineren. Omdat we afhankelijk zijn van vergunningen en toestemming van landeigenaren, kan de schop niet overal even snel de grond in als we willen. Toch gaan we de klus met de inzet van een gezamenlijke taskforce voor 2030 klaren.
Tot er weer genoeg ruimte op het net is, is het een uitdaging om samen zo slim en effectief mogelijk om te gaan met de beschikbare netcapaciteit. We zien nu al dat bedrijven er bewust voor kiezen om niet meer elektriciteit te produceren dan strikt noodzakelijk is of investeren in eigen, tijdelijke opslagfaciliteiten. Ook samenwerkingsinitiatieven helpen om energiestromen in betere banen te leiden. In Noord-Holland Noord is de samenwerking tussen glastuinbouwers in het Alton-gebied een sterk voorbeeld. Hier pakken ondernemers zowel het energie- als het CO2-vraagstuk gezamenlijk aan. Als netbeheerder praten we graag mee over dergelijke ideeën en initiatieven.
Relatiemanager Groot Zakelijk bij Liander
Heb je vraagstukken over verduurzaming van jouw bedrijf? Neem dan contact met ons op. NHN kan jou helpen bij maatregelen om je energieverbruik te verminderen en in te spelen op de energietransitie. Individueel, of als collectief samen met je collega-ondernemers op jouw terrein.
